Follow
Follow
Facebook
Facebook

Talambuhay ni Jose Rizal: Buong Kwento ng Kanyang Buhay at Pagmumulat

Basahin ang talambuhay ni Jose Rizal: mula pagkabata sa Calamba hanggang pag-aaral, Europa, Dapitan, at ang pagkamartir na nagmulat sa sambayanan.

Maikling Buod
Ang talambuhay ni Jose Rizal ay nagsisimula sa Calamba, Laguna, kung saan nabuo ang kanyang pagkamakabayan mula sa mga karanasang puno ng pagmamahal, pagdurusa, at pagkamulat sa kawalang-katarungan.

Maagang Buhay sa Calamba sa Talambuhay ni Jose Rizal

Noong Hunyo 19, 1861, isinilang si José Protacio Rizal Mercado y Alonso Realonda sa Calamba, Laguna — isang bayang tahimik sa tanaw ngunit may malalim na pulso ng politikal na tensyon. Sa lilim ng Bundok Makiling at sa gitna ng masaganang bukirin, lumaki ang batang Rizal na nakikinig sa hinaing ng mga magsasakang sinisingil ng mataas na buwis at pinahihirapan ng mapang-abusong pamamalakad ng mga prayle. Mula pa lamang sa kanyang kapanganakan, ang paligid na gumagalaw sa pagitan ng kagandahan at inhustisya ang humubog sa kanyang unang pagtingin sa mundo.

Ang talambuhay ni Jose Rizal ay puno ng ganitong mga sandali ng pagkamulat. Bata pa lamang, nasaksihan na niya ang agwat ng kabutihan at kasamaan, ng pagkalinga at pang-aapi. Sa katahimikan ng Calamba, unti-unti niyang naranasan ang tensyon sa pagitan ng kapangyarihan ng kolonyal na awtoridad at ng marangal na pamumuhay ng mga karaniwang tao.

Lumaki si Rizal sa pamilyang Mercado, kabilang sa principalia — mga Pilipinong iginagalang ngunit hindi ligtas sa kapritso at panghuhusga ng kolonyal na pamahalaan. Ang kanyang ama, si Don Francisco, ay huwaran ng kasipagan at tamang pamamahala, samantalang ang ina niyang si Doña Teodora ang unang nagturo sa kanya ng pagbabasa, pag-unawa, at pagtanong. Dito tumibay ang paniniwala ni Rizal na ang edukasyon ay hindi lamang kaalaman — ito ay pagkakaroon ng malayang pag-iisip.

Ngunit ang kanyang kabataan ay biglang nagdilim nang maaresto si Doña Teodora dahil lamang sa isang gawa-gawang paratang. Ang pangyayaring ito ang unang matinding sugat sa puso ni Rizal, nagbigay sa kanya ng napakalinaw na larawan kung paano kayang gamitin ang batas laban sa inosente. Sa bahaging ito ng talambuhay ni Jose Rizal, nagsimulang lumitaw ang binhi ng kanyang panlipunang paninindigan — ang paniniwalang dapat laging ipaglaban ang katotohanan at katarungan, gaano man ito kasakit o kahirap.

Pag-aaral sa Maynila: Mahahalagang Yugto sa Talambuhay ni Jose Rizal

Noong labing-isang taong gulang, ipinadala si Rizal sa Maynila upang mag-aral sa Ateneo Municipal de Manila, isang paaralang pinamamahalaan ng mga Heswita. Sa Ateneo, mabilis na namukod-tangi si Rizal sa talino at disiplina. Naging bihasa siya sa matematika, literatura, sining, agham, at retorika. Ang kanyang tahimik na pag-uugali ay kaakibat ng malalim na pagsusuri sa paligid.

Habang lumalalim ang kanyang pag-aaral, lumalawak din ang kanyang pag-unawa sa kolonyal na istruktura. Nakita niya kung paano hinahadlangan ang pag-unlad ng katutubong Pilipino sa pamamagitan ng diskriminasyon sa klase. Sa University of Santo Tomas, kung saan nag-aral siya ng medisina, lalo niyang naramdaman ang pagiging “Indio” sa mata ng mga Espanyol. Limitado ang pagkakataon, at mas pinapaboran ang mga Kastila. Ang bahaging ito ng talambuhay ni Jose Rizal ang nagtulak sa kanya na mag-aral sa labas ng bansa, upang hanapin ang kaalaman na hindi niya makuha sa Pilipinas.

Paglayas Patungong Europa: Paglawak ng Isip at Paninindigan

Noong 1882, lihim na lumisan si Rizal patungong Espanya. Ang pag-alis niyang ito ay hindi lamang hakbang ng isang estudyante—ito ay pagtalon sa isang mas malawak na mundo na magpapayabong sa kanyang pananaw. Sa Universidad Central de Madrid, tinapos niya ang dalawang digri: Medisina at Filosofía y Letras. Sa Europa, lumawak ang kanyang karanasan sa wika, agham, politika, at sining.

Paglalakbay mula Pransya hanggang Alemanya, mula Inglatera hanggang Austria, ibinukas kay Rizal ang mga makabagong ideyang liberal at nasyonalista. Nakisalamuha siya sa mga repormistang Pilipino tulad nina Marcelo H. del Pilar at Graciano López Jaena, na naghimok sa kanya na gamitin ang panulat bilang sandata ng pagbabago. Sa yugtong ito ng talambuhay ni Jose Rizal, malinaw na nabuo ang misyon niyang tulungan ang bayan hindi sa pamamagitan ng dahas kundi sa pamamagitan ng pag-iisip at katotohanan.

Noli Me Tangere: Ang Nobelang Nagmulat sa Bayan

Habang nasa Europa, sinulat ni Rizal ang Noli Me Tangere, isang nobelang naglantad ng katiwalian, pang-aabuso ng kapangyarihan, at pagdurusa ng sambayanan. Inilimbag ito sa Berlin noong 1887, sa kabila ng matinding kakulangan ng pera. Ang Noli ay salamin—isang nagliliwanag na pagharap sa mga sakit ng lipunan.

Ang pagtanggap dito ay magkasalungat: paghanga mula sa mga Pilipino at pagkamuhi mula sa mga prayle. Ngunit higit sa lahat, sanhi ito ng pagmulat. Ang Noli ang isa sa pinakamahalagang sandali sa talambuhay ni Jose Rizal, sapagkat dito niya unang binaligtad ang katahimikan at ipinakita ang katotohanang pilit tinatakpan ng kolonyal na kapangyarihan.

El Filibusterismo: Mas Madilim, Mas Matapang

Noong 1891, sumunod ang El Filibusterismo, isang mas mabigat at mas matapang na nobela. Dito lumitaw si Simoun—ang dating idealistang Ibarra na ngayo’y puno ng poot at pagkadismaya. Ang Fili ay babala: na kapag ang isang lipunan ay nagpabaya sa sariling karapatan, lalago ang dilim hanggang sa sumabog ito sa karahasan.

Sa nobelang ito, itinuro ni Rizal ang moral na tanong: paano kung ang kabutihan ay mabigo, at tanging galit ang natira? Ang mga ideyang ito ay nagpatingkad sa talambuhay ni Jose Rizal bilang intelektuwal at manunulat.

Pagbalik sa Pilipinas at La Liga Filipina

Noong 1892, bumalik si Rizal sa Pilipinas upang itatag ang La Liga Filipina — isang samahan para sa reporma at pagkakaisa ng mga Pilipino. Makikita dito ang kanyang paninindigan: hindi siya nanawagan sa rebolusyon, kundi sa organisadong pagbabago.

Ilan lamang araw matapos maitatag ang Liga, siya ay inaresto at ipinadala sa malayong Dapitan.

Pagpapatapon sa Dapitan: Ang Tahimik na Paglilingkod

Sa Dapitan, muling nabuhay ang guro, manggagamot, at siyentipiko sa kaniya. Nagturo siya ng mga bata, nagpagaling ng mga maysakit, nagdisenyo ng mga patubig, nag-aral ng halaman, at tumulong sa komunidad. Dito makikita ang pinakamalinaw na larawan ng kanyang kalooban: ang paglilingkod sa kapwa kahit wala nang kapalit.

Bahagi ito ng talambuhay ni Jose Rizal na nagpapakita ng tunay niyang pagkatao — isang taong naniniwala na ang pagbabago ay nagsisimula sa pinakamaliit na komunidad.

Pag-aresto, Paglilitis, at Pagkamartir

Noong 1896, muling sinubok ang bayan. Inakusahan si Rizal ng sedisyon at rebelyon, kahit hindi siya kasapi ng Katipunan. Sa isang paglilitis na puno ng pagkiling, hinatulan siya ng kamatayan.

Noong Disyembre 30, 1896, binaril siya sa Bagumbayan. Ang kanyang huling tula, Mi Último Adiós, ay nagsilbing pamana ng pag-asa sa mga Pilipino. Ang kanyang kamatayan ang nagtulak sa bayan na ipagpatuloy ang laban para sa kalayaan.

Pamanang Iniwan ni Rizal

Ang talambuhay ni Jose Rizal ay salaysay ng katalinuhan, tapang, at pag-ibig sa bayan. Iniwan niya ang pamana ng edukasyon, katalinuhan, at moral na paninindigan. Hindi lamang siya martir; siya ay tagapagmulat — isang Pilipinong nag-alay ng buhay upang gisingin ang kaisipan ng bayan.

Ang kanyang ideya ng malayang Pilipinas ay nananatiling gabay hanggang ngayon.

byJose Del Castillo
Updated
474 comments

  10. kahit pang 151 kaarawan na ni dr. jose rizal, hindi ito dahilan upang limutin ang mga nagawang tama at kabutihan nya sa atin para sa pagtamo ng ating kalayaan………….

    1. Pakidagdag lang…grade two ako..hindi ko malilimutan ang librong nabasa ko na ang kanyang ina na nasa simbahan…habang siya ay nasa sinapupunan..may batang umiyak..lahat ay namangha dahil walang bata na nakapaligid..samakatuwid..sino ang batang umiiyak na nasa sinapupunan? Comments: siya ay pang pito sa magkakapatid..nangangahulugan..ang pitong numero galing sa Diyos..siya ay ginamit ng Diyos para sa Pilipinas.. I hope somebody will make a research about his life sa lahat ng kanyang school na pinanggalingan sa Europa at sa iba pa.

    2. Pakidagdag lang…grade two ako..hindi ko malilimutan ang librong nabasa ko na ang kanyang ina na nasa simbahan…habang siya ay nasa sinapupunan..may batang umiyak..lahat ay namangha dahil walang bata na nakapaligid..samakatuwid..sino ang batang umiiyak na nasa sinapupunan? Comments: siya ay pang pito sa magkakapatid..nangangahulugan..ang pitong numero galing sa Diyos..siya ay ginamit ng Diyos para sa Pilipinas.. I hope somebody will make a research about his life sa lahat ng kanyang school na pinanggalingan sa Europa at sa iba pa.

  20. napakaganda pero sana dinagdagan pa ng konti…

    pero nkatulong sya sa assignment ko..salamat po.
    pra nga pla sa mkakabasa ..wag nting klimutan na mahalaga si rizal sa kasaysayan ng pilipinas..pti na ang iba png mga bayani..

  21. salamat sa talambuhay ni dr jose rizal marami akung natutuna,,,,,,,sana marami rin ang matutu,,, upang magamit sa pakikipag sapalaran sa buhy…..

  22. talgang napakabuting bayani ni dr. jose rizal. dhil marami siyang ntulong saating bansa. na nabuksan ang isipan ng mga pilipino.. sana khit wala na ang ating pambansan bayani, ay dapat nating pahalagahan ang mga nagawa ni dr.jose rizal……….

  33. katOuch ~! sarap pag.aralan ! sana mahalin natin ang bansa natin . pahalagahan natin ito tulad ng mga gnawa ng mga bayani noon. kahit d tayo mag.alay ng buhay natin basta pahalagahan at ingatan at respetuhin natin ang ating sariling bayan

  37. si jose rizal ang ating pambansang bayani sapagkat ginising niya ang mga pilipino sa pangaalipin ng mga kastila sa pamamagitan ng [pagsulat ng mga nobela kaya pahalagahan natin sya

  57. si jose rizal ay nabuhay upang ipakita sa ating lahat, na lahat ng pilipino ay puwedeng ipagmalaki ang kani-kanilang talento at kakayahan sa buong mundo. sana pahalagahan natin ang mga nagawa ni rizal at ang lahat ng bayani ng ating bansa.MABUHAY ANG LAHAT NG PILIPINO!!!!!!!!!!!!!!!!!!?:)

  62. may ilang mali po sa salaysay….
    Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong siya sa – sobra mo ng SIYA

    agricultura – dapat AGRIKULTURA

    nagpagbintangan – dapat ay NAPAGBINTANGAN

    …kabuuan maayos at maganda ang paglalahad

  64. Mahalin ang sariling bansa at tangkiikin ang sariling atin ito ang ipinahatyag ng ating pambnsang bayani n naakusahan ng isang kasalan n ky lanman ay hindng hindi nya magagawwa s sariling bayan.gàt jose rizal,.
    …………

    1. si jose rizal ay isang bayani. sya ang idol ko dahil sinulat nya ang NOLI ME TANGERE. ang NOLI ME DE TANGERE ay hindi isang tao kunsi isang salita nang kastila na ibig sabihin WAG MO AKONG HAWAKAN .nakipaglaban si JOSE RIZAL na hindi hinahawakan . KAYA YAN ANG PAG KATOTOO NA SYA AY ISANG BAYANI

  79. … kya sa mga mangbabasa ay dapat tlaga nating pahalagahan ang ating bayan at maging makabayan …. mahalin ang sariling bayan at ‘wag abusuhin …
    At ipinamulat nya sa mga pilipino ang mga pang aaping ginawa ng mga kastila …
    _ choks… char lng…

    1. si dr.jose p. rizal ay idol ko dahil napakahusay nya mag sulat at sya din ay matalino at msipag at sana maging katulad nya ako………………

  93. sa hindi malamang dahilan ay totoong hindi pa officialy pambansang bayani si rizal. ngunit hindi naman na talaga kailangang maging official para siya ay maging isang bayani dahil talaga namang sa kanyang ginawa ay tunay na maituturing siyang bayani ng bansang pilipinas. thank you!

  96. ammmm ang pambansang bayani po natin ay si dr.jose protacio rizal mercado y. alonzo realonda at yun na po ang tunay na ating pambansang bayani KKK

  102. isang tunay na bayani si Dr, Jose Rizal… hanggang sa huling hininga niya… Ang Pilipinas at tayo pa rin ang iniisip niya… Nawalan siya ng sariling buhay at hindi nakapamuhay ng normal at tahimik dahil sa pagmamahal niya sa bayan… Pati sa pag-aaral niya Pilipinas pa rin ang iniisip niya… Kung iisipin.. sobra sobra ang mga ginawa niya para satin… nakakainis lang yung ibang tao na hindi pinahahalagahan at hindi ina-appreciate ang mga nalalaman nila about kay Dr. Rizal kapag pinag-aaralan nila… Binabasa lang nila yung talambuhay ng pambansang bayani para sa exams at quizzes nila… Kung pwede lang na magyari, pinangarap ko na makilala siya in real… waaaaahhh!! Idol ko talaga siya!!

  120. si jose rizal ay isang bayani. sya ang idol ko dahil sinulat nya ang NOLI ME TANGERE. ang NOLI ME DE TANGERE ay hindi isang tao kunsi isang salita nang kastila na ibig sabihin WAG MO AKONG HAWAKAN .nakipaglaban si JOSE RIZAL na hindi hinahawakan . KAYA YAN ANG PAG KATOTOO NA SYA AY ISANG BAYANI

  138. tnx mai assignment nrn aqou……………………………………………………………………………c Dr. Jose Rizal ay marangal na tao,,matiyaga,masinop,mapagmahal sa kapwa,may pananalig sa diyos, at isang bayani…………..kung wla cya hindi tau magiging malaya ngayon……………………….kaya ganon ka nmn ka mahal Dr.Jose Rizal inspirasyon ka sa aming buhay ………..dapat kang tularan…………………….hahaif soo tired…………..sleep nko……….GooD……NighT…………..SweeT DreamS…………………………………BYE BYE……………………………

  165. dapat natin mahalin si Dr. jose Rizal kundi dahil sa kanya hindi tayo malaya sa masamang kamay noong unang panahon.
    Si Dr. Jose Protacio Rizal ay ang Pambansang Bayani ng Pilipinas. Siya ay isinilang sa Calamba, Laguna noong Hunyo 19, 1861. Ang kanyang mga magulang ay sina G. Francisco Mercado at Gng. Teodora Alonzo.

    Ang kanyang ina ang naging unang guro niya, maaga siyang nagsimula ng pag-aaral sa bahay at ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Biñan, Laguna. Nakapag tapos siya ng Batsilyer sa Agham sa Ateneo de Manila noong Marso 23, 1876 na may mataas na karangalan. Noong 1877 ipinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral sa Unibersidad ng Santos Tomas at Unibersidad Central de Madrid hanggang sa matapos niya ng sabay ang medisina at pilosopia noong 1885. Natuto rin siyang bumasa at sumulat ng iba’t ibang wika kabilang na ang Latin at Greko. At nakapagtapos siya ng kanyang masteral sa Paris at Heidelberg.

    Ang kanyang dalawang nobela “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo.” naglalahad ng mga pang-aabuso ng mga prayle sa mga Pilipino at mga katiwalian sa pamahalaan ng Kastila.

    Noong Hunyo 18, 1892 ay umuwi ng Pilipinas si Dr. Jose P. Rizal. Nagtatag siya ng samahan tinawag ito na “La Liga Filipina.” Ang layunin ng samahan ay ang pagkakaisa ng mga Pilipino at maitaguyod ang pag-unlad ng komersiyo, industriya at agricultura.

    Noong Hulyo 6, 1892 siya ay nakulong siya sa Fort Santiago at ipinatapon sa Dapitan noong Hulyo 14, 1892. Apat na taon siya namalagi sa Dapitan kung saan nanggamot siya sa mga maysakit at hinikayat niya ang mamamayan na magbukas ng paaralan, hinikayat din niya ang ito sa pagpapaunlad ng kanilang kapaligaran.

    Noong Setyem bre 3, 1896 habang papunta siya sa Cuba upang magsilbi bilang siruhano at inaresto siya. Noong Nobyembre 3, 1896 ibinalik sa Pilipinas at sa pangalawang pagkakataon nakulong siya sa Fort Bonifacio.

    Noong Disyembre 26, 1896 si Dr. Jose Rizal ay nahatulan ng kamatayan sa dahilang nagpagbintangan siya na nagpasimula ng rebelyon laban sa mga Kastila.

    Bago dumating ang kanyang katapusan naisulat niya ang “Mi Ultimo Adios” (Ang Huling Paalam) upang magmulat sa mga susunod pang henerasyon na maging makabayan

  248. Excellent and precise yung pagkakasulat ng talambuhay. Ang sumira lang ay yung mga comments na parang tanga. May mga utak ba kayo? Ilang beses kong nabasa na “Mahalaga satin si Jose Rizal” o kaya “Pambansang bayani ntin sya.” . Ano ba mga kabataang Pilipino? Umaandar pa ba mga utak niyo?

  256. dapat bigyan ka nang parangal!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!1

  296. Mali po na si Rizal ay nag-aral sa Ateneo de Manila siya nag-aral. sa ATENEO MUNICIPAL siya nag-aral kung saan nakatayo ito sa Intramuros, and Ateneo de Manila sa QC po iyon.

  297. got exempted from the exam on Rizal subject coz every meeting i always participated in the discussion. Secret is you have to read it in advance. Isa lang ang di ko malimutan ang sinabi ni jose ” I die without seeing the beauty of dawn”. My professor says that jose rizal died without benefiting his sacrifices. Its the new generation (corrupt) that benefits the freedom.

  319. d na pag sa ang kabataan ngayon ung iba nalang ang kabataan nga ang nag bi bisyo ehh…… tignan mo kaliwat kanan sa kalsada marami ng mga kabataang nakakalat na buntis………………………

  320. Sa Disyembre 30 1896 ang Rizal Day dahil Disyembre 30 1896 rin kai siya binaril.
    At sa bagumbayan/Luneta siya binaril pero doon siya inilibing at inilipat lang siya sa ibang lugar.At isa rin kasi to sa assignment ko.Alright…Rock&roll toworld!Wooooo…..!

  324. Pingback: Talambuhay ni Jose Rizal - Gabay

  325. Ngayon ko lang nalaman na ang ama ni Jose Rizal ay may dugong Chino. Mula nang aking pagkabata, tumanim sa aking isipan na ang kanyang angkan ay galing sa Mexico; bunga ng “Galleon Trade”. Natanim rin sa aking isipan kaya may mga Mercado sa probinsiya Pampanga, Laguna Batangas at Kabisayaan dahil sa “Galleon Trade”.

  382. Correction lang po,Si jose rizal po ay hindi natin matatawag na doctor dahil natuloy nga po ang kanyang pag aaral sa st.thomas ngunit hindi po sya nakapag pass ng “thesis” nya sa pag aaral ng medisina sa madrid.Dahilan nadin dito ang kawalaan nya noon ng pera para pambayad nya ng tuitions.
    Salamat po.

    1. mas maraming dugong tsino si rizal, take note gusto ng mga chino na kunin si rizal dahil may dugo daw itong tsino pero hndi nag patinag ang ating pamabansang bayani bagkus pinaglaban niya na siya ay purong pilipino

  421. Ako nga rin tapos ma isinearch ko rin yan para sa akin patapos nga rin sana ako sa module pero nakita ko yan kaya dinagdag ko yan kasi kakaunti yung binigay ni dady ko ak< ang anak nya na si quin quin

  426. I have yet to read a complete story of Jose Rizal’s life online. It’s a shame we don’t get much information about our national hero on this site, which bears his name. Pasensya na pero parang babasahing pambata lamang itong nandito sa website na ito. Isa pa, may nagsasabing ipinanganak si Rizal sa Binan, may ibang nasasabi naman na sa Calamba siya pinanganak. Alin po ang totoo?

Leave a Reply

Read More