Mi Último Adiós x Huling Paalam

Mi Último Adiós
original version by José Rizal

1. Adiós, Patria adorada, región del sol querida,
   Perla del mar de oriente, nuestro perdido Edén!
   A darte voy alegre la triste mustia vida,
   Y fuera más brillante, más fresca, más florida,
   También por ti la diera, la diera por tu bien.
2. En campos de batalla, luchando con delirio,
   Otros te dan sus vidas sin dudas, sin pesar;
   El sitio nada importa, ciprés, laurel o lirio,
   Cadalso o campo abierto, combate o cruel martirio,
   ¡Lo mismo es si lo piden la patria y el hogar!
3. Yo muero cuando veo que el cielo se colora
   Y al fin anuncia el día tras lóbrego capuz;
   Si grana necesitas para teñir tu aurora,
   Vierte la sangre mía, derrámala en buen hora
   Y dórela un reflejo de su naciente luz.
4. Mis sueños cuando apenas muchacho adolescente,
   Mis sueños cuando joven ya lleno de vigor,
   Fueron el verte un día, joya del mar de oriente,
   Secos los negros ojos, alta la tersa frente,
   Sin ceño, sin arrugas, sin manchas de rubor.
5. Ensueño de mi vida, mi ardiente vivo anhelo,
   ¡Salud te grita el alma que pronto va a partir!
   ¡Salud! ¡Ah, que es hermoso caer por darte vuelo,
   Morir por darte vida, morir bajo tu cielo,
   Y en tu encantada tierra la eternidad dormir!
6. Si sobre mi sepulcro vieres brotar un día
   Entre la espesa yerba sencilla, humilde flor,
   Acércala a tus labios y besa al alma mía,
   Y sienta yo en mi frente bajo la tumba fría,
   De tu ternura el soplo, de tu hálito el calor.
7. Deja a la luna verme con luz tranquila y suave,
   Deja que el alba envíe su resplandor fugaz,
   Deja gemir al viento con su murmullo grave,
   Y si desciende y posa sobre mi cruz un ave,
   Deja que el ave entone su cántico de paz.
8. Deja que el sol, ardiendo, las lluvias evapore
   Y al cielo tornen puras, con mi clamor en pos;
   Deja que un ser amigo mi fin temprano llore
   Y en las serenas tardes cuando por mí alguien ore,
   ¡Ora también, oh Patria, por mi descanso a Dios!
9. Ora por todos cuantos murieron sin ventura,
   Por cuantos padecieron tormentos sin igual,
   Por nuestras pobres madres que gimen su amargura;
   Por huérfanos y viudas, por presos en tortura
   ¡Y ora por ti que veas tu redención final!
10. Y cuando en noche oscura se envuelva el cementerio
    Y solos sólo muertos queden velando allí,
    No turbes su reposo, no turbes el misterio,
    Tal vez acordes oigas de cítara o salterio,
    ¡Soy yo, querida Patria, yo que te canto a ti!
11. Y cuando ya mi tumba de todos olvidada
    No tenga cruz ni piedra que marquen su lugar,
    Deja que la are el hombre, la esparza con la azada,
    Y mis cenizas, antes que vuelvan a la nada,
    El polvo de tu alfombra que vayan a formar.
12. Entonces nada importa me pongas en olvido.
    Tu atmósfera, tu espacio, tus valles cruzaré.
    Vibrante y limpia nota seré para tu oído,
    Aroma, luz, colores, rumor, canto, gemido,
    ¡Constante repitiendo la esencia de mi fe!
13. Mi patria idolatrada, dolor de mis dolores,
    Querida Filipinas, oye el postrer adiós.
    Ahí te dejo todo, mis padres, mis amores.
    Voy donde no hay esclavos, verdugos ni opresores,
    Donde la fe no mata, donde el que reina es Dios.
14. ¡Adiós, padres y hermanos, trozos del alma mía,
    Amigos de la infancia en el perdido hogar!
    ¡Dad gracias que descanso del fatigoso día;
    Adiós, dulce extranjera, mi amiga, mi alegría!
    ¡Adiós, queridos seres, morir es descansar!

Huling Paalam
sa salin ni Jose Gatmaitan

1. Paalam na, sintang lupang tinubuan,
   Bayang masagana sa init ng araw,
   Edeng maligaya sa ami’y pumanaw
   At perlas ng dagat sa dakong Silangan.
   Inihahandog ko ng ganap na tuwa
   Sa iyo yaring buhay na lanta na’t aba;
   Naging dakila ma’y iaalay rin nga
   Kung dahil sa iyong ikatitimawa.
2. Ang nanga sa digmaan dumog sa paglaban
   Handog din sa iyo ang kanilang buhay,
   Hirap ay di pansin at di gunamgunam
   Ang pagkaparool o pagtagumpay
   Bibitaya’t madlang mabangis na sakit
   O pakikibakang lubhang mapanganib,
   Pawang titiisin kung ito ang nais
   Ng baya’t tahanang pinakaiibig.
3. Ako’y mamamatay ngayong minamalas
   Ang kulay ng langit na nanganganinag
   Ibinababalang araw ay sisikat
   Sa kabila niyang mapanglaw na ulap.
   Kung dugo ang iyong kinakailangan
   Sa ikadidilag ng iyong pagsilang,
   Dugo ko’y ibubo’t sa isa man lamang
   Nang gumigiti mong sinag ay kuminang.
4. Ang mga nasa ko, mulang magkaisip,
   Magpahanggang ngayon maganap ang bait,
   Ang ikaw’y makitnag hiyas na marikit
   Ng dagat Silangan na nakaliligid.
   Noo mo’y maningning at sa mga mata
   Mapait na luha bakas ma’y wala na,
   Wala ka ng poot, wala ng balisa,
   Walang kadungua’t munti mang pangamba,
5. Sa sandaling buhay maalab kong nais
   Ang kagalingan mo’t ang paiwang sulit
   Ng kaluluwa king gayak ng aalis:
   Ginhawa’y kamtan mo! Anong pagkarikit!
   Nang maaba’t ikaw’y mapataas lamang,
   Mamatay at upang mabigyan kang buhay,
   Malibing sa lupang puspos ng karika’t
   Sa silong ng iyong langit ay mahimlay.
6. Kung sa ibang araw ikaw’y may mapansin
   Nipot na bulaklak sa aba kong libing,
   Sa gitna ng mga damong masisinsin,
   Hagka’t ang halik mo’y itaos sa akin.
   Sa samyo ng iyong pagsuyong matamis,
   Mataos na taghoy ng may sintang sibsib,
   Bayang tumaggap noo ko ng init,
   Na natatabunan ng lupang malamig.
7. Bayan mong ako’y malasin ng buwan
   Sa liwang niyang hilano’t malamlam;
   Bayan ihatid sa aking liwayway
   Ang banaang niyang dagling napaparam.
   Bayaang humalik ang simoy ng hangin;
   Bayaang sa huning masaya’y awitin
   Ng darapong ibon sa kurus ng libing
   Ang buhay payapang ikinaaaliw.
8. Bayaang ang araw na lubhang maningas
   Pawiin ang ulan, gawing pawang ulap,
   Maging panganuring sa langit umakyat,
   At ang aking daing ay mapakilangkap.
   Bayaang ang aking maagang pagpanaw,
   Itangis ng isnag lubos na nagmamahal;
   Kung may umalala sa akin ng dasal,
   Ako’y iyo sanang idalangin naman.
9. Idalangin mo rin ang di nagkapalad,
   Na nangamatay na’t yaong nanganhirap
   sa daming pasakit, at ang lumalangap
   naming mga ina luhang masaklap.
   Idalangin sampo ng bawa’t ulila
   at nangapipiit na tigib ng dusa;
   idalangin mo ring ikaw’y matubos na
   sa pagkaaping laong binata.
10. Kung nababalot na ang mga libingan
    Ng sapot na itim ng gabing mapanglaw,
    at wala ng tanod kundi pawing patay,
    huwang gambalain ang katahimikan.
    Pagpitagan mo ang hiwagang lihim,
    at mapapakinggan ang tinig marahil,
    ng isang saltero: Ito nga’y ako ring
    inaawitan ka ng aking paggiliw.
11. Kung ang libingan kong limot na ang madla
    ay wala nang kurus at bato mang tanda
    sa nangangabubukid ay ipaubayang
    bungkali’t isabog ang natipong lupa.
    Ang mga abo ko’y bago pailanglang
    mauwi sa wala na pinaggalingan,
    ay makalat munang parang kapupunang
    iyong alabok sa lupang tuntungan.
12. Sa gayo’y wala ng anoman sa akin,
    na limutin mo ma’t aking lilibutin
    ang himpapawid mo kaparanga’t hangin
    at ako sa iyo’y magiging taginting.
    Bango, tinig, higing, awit na masaya
    liwanag at kulay na lugod ng mata’t
    uulit-ulitin sa tuwi-tuwina.
    ang kataimtiman ng aking pag-asa.
13. Ako’y yayao na sa bayang payapa,
    na walang alipi’t punong mapang-aba,
    doo’y di nanatay ang paniniwala
    at ang naghahari Diyos na dakila.
    Paalam anak, magulang, kapatid,
    bahagi ng puso’t unang nakaniig,
    ipagpasalamat ang aking pag-alis
    sa buhay na itong lagi ng ligalig.
14. Paalam na liyag, tanging kaulayaw,
    taga ibang lupang aking katuwaan,
    paaalam sa inyo, mga minamahal;
    mamatay ay ganap na katahimikan.